Ceist Shamplach 2012

An tEarrach Thiar

Mairtín Ó Direáin

 

10ú Meán Fómhair 2012

Ms. Cosgrove

 

Na Ceisteanna

1.       Suíomh an Dáin

2.       Mar a chuaigh an dán i gcion ortsa.

 

Suíomh an Dáin

Tá an dán seo suite ar Inis Mór, Árann. Rugadh agus tógadh Mairtín Ó Direáin in Inis Mór agus níl aon dabht againn go bhfuil ról tábhachtach ag an oileán i saol an fhile agus chum sé an dán seo chun an grá áite sin a léiriú dúinn. Chuaigh Mairtín chun obair i mBaile Átha Cliath agus bhain sé úsáid as na cuimhní atá aige dá óige chun éalú ón t-uaigneas sa chathair. Tuigimid an t-uaigneas a bhain le daoine tuaithe sa chathair. Samhlaíonn sé siar agus úsáideann an file an t-oileán mar shuíomh an dáin seo

Piocann an file íomhanna a bhaineann le gnáthimeachtaí an tsaoil ar an oileán. Na híomhanna agus na fuaimeanna a bhaineann le saol an oileáin agus a hóige. Fear ag obair sa gharraí agus ag glanadh an cré dá spád. Fear eile ag bailiú feamainne cois farraig chomh maith leis na mná ag obair cois farraige. An íomhá deireanach nó an fir ag teacht abhaile leis na báid lán le héisc.  Cloisimid fuaim na maidí rámha ag bogadh trid an uisce. Go deimhin íomhánna a léiríu  suíomh an oileáin.

Tugann teideal an dáin seo léargas dúinn ar suíomh an dán agus suíomh an oileáin. Tá an dán seo lonnaithe san Earrach. Tuigimid an tábhachtach a bhaineann leis an Earrach san oileán. Bíonn an geimreadh crua ar mhuintir an oiléain agus fánann siad don Earrach chun dul amach ar an bhfarraige agus chun obair sna páirceanna. Tá síochán agus suaimhneas ag baint leis na híomhanna seo don fhile. Feicimid an tábhachtach a bhaineann lena bhaile dúchais ina shaol mar chruthaíonn sé dán a léiríonn muintir agus imeachtaí an oileáin.

Dathnaíonn an file suíomh ídealach den oilean, grian ag taitneamh, bád lán le héisc agus farraige ciúin. Úsáideann an file meatonaime chun fuinneog a oscailt dúinn chun blas a bhaint de saol an oiléain agus an súiomh sona a chruthaíonn an file sa dán seo.

Creidim gur phioc an file an t-oileán mar suíomh an dán seo chun léiriú dúinn mar léitheoirí an grá atá aige dá bhaile dúchais.

 

 

Mar a chuiagh an dán i gcion ortsa

 

Caithfidh mé a adhmháil gur bhain mé sult as an dán seo.  Is liric deas í ina a chruthaíonn an file pictíur deas dúinn den saol ar Inis Mór,  Árann trí na híomhanna, fuaimeanna, friotal agus teicnicí fileata a úsáideann sé sa  dán seo.

Thaitin na híomhanna go mór liom. Léiríonn na híomhanna saol an oileáin sna blianta 1910-1928 nuair a bhí an file ag fás aníos ar an oiléan. Léiríonn sé dúinn gnáthimeachtaí saol an oileáin, ní fir ag obair sa gharraí agus ag bailiú feammanie cois cladagh. Tuigimid an tábhachtach a bhain leis an bhfeammanie mar d’úsáid siad an feammanie don ithir chun é a leasú. Feicimid na mná ag obair sna locáin agus a gcótaí tí orthu.  Feicimid an nós a bhí ag mná ag an am coati oibre a chaitheamh nuair a bhí said ag obair. Feicimid na báid ag teacht abhaile lán le héisc agus farraige bhreá chiúin. Thaitin an stair sa dán seo liom. Tá go leor le foghlaim faoi stair sóisialta na tire seo sa dán “ An tEarrach Thiar”.

Bhain mé sult as an dearcadh a léiríonn an file sa dán seo. An grá atá aig dá áit dúchaid. Tuigim an grá sin mar tá an grá céanna agamsa le haghaidh mo cheantar féin. Cruthaíomm an file pictiúr ídealach dúinn den oiléan rud nach bhfuil neamhghnáthach nuair a bhíonn duine ag déanamh cur síos ar an nhailoe dúchais.

Caithfidh mé a adhmháil, tríd is tríd bhaine mé an taithneamh as an dán seo “ An tEarrach Thiar”.